İSTANBUL (AA) - BİRİZ ÖZBAKIR - Türkiye'de en çok Trakya Bölgesi'nde üretilen çeltikte, damla sulama yöntemiyle yaklaşık 4 kat tasarruf sağlanırken verimde artış gözlendi.
Pirinç tanesinin tarladaki hali çeltik, dünyada mısırdan sonra en fazla üretilen ikinci büyük tahıl ürünü. Çeltik, suyu en fazla kullanan bitkiler arasında yer alıyor. Tarlalar çeltik gelişim sezonu boyunca sular altında bırakılıyor ve aşırı su tüketimi oluyor.
İklim değişikliğiyle birlikte su kaynaklarının sürdürülebilirliği için geleneksel sulama yerine çeltik yetiştiriciliğinde damla sulama gibi tasarruf sağlayan yöntemlere ihtiyaç duyuluyor.
Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Yapılar ve Sulama Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gökhan Çamoğlu, AA muhabirine, kuraklık nedeniyle çeltik gibi ihtiyaçtan fazla su harcanarak yetiştirilen bitkilerde tasarruf sağlayan yöntemlerin tercih edilmesi gerektiğini söyledi.
Su kaynaklarıyla ilgili sıkıntıların şehirlerdeki su kesintilerinden de anlaşılabileceğine işaret eden Çamoğlu, 'Tarımsal alanlarda da yine benzer durumlar var. Çeltik yetiştiriciliği yapan üreticilerimizden sürekli su sıkıntılarının olduğunu duyuyoruz. Çeltik alanlarına su kaynaklarının mevcut durumuna bağlı olarak kısıtlamalar getiriliyor. Bu yıl bu kısıtlamaların arttığını görüyoruz.' dedi.
Çamoğlu, çeltikte damla sulamanın kolaylıkla uygulanabildiğini belirterek, damla sulamaya uygun ve yabancı ot ilaçlarına dayanıklı çeltik tohumu çeşitlerinin seçiminin öncelikli olarak düşünülmesi gerektiğini ifade etti.
- 'İleride pirinç yemek istiyorsak damla sulamayla çeltik yetiştirmeyi aklımıza koymamız gerekiyor'
Türkiye'de yılda yaklaşık 1 milyon ton çeltik üretildiğini dile getiren Çamoğlu, üretimin yoğun olarak Trakya Bölgesi'nde, Çanakkale, Gönen ve Samsun'da yapıldığını söyledi.
Çamoğlu, ülkede kişi başına yıllık çeltik tüketiminin 8-10 kilogram civarında olduğunu belirterek, 'Çeltik, su altında yetişen bir bitki. Bu nedenle 'damla sulamayla nasıl yetiştirilebilir?' sorusu akla geliyor ancak görüyoruz ki örnek uygulamalarda bu başarıyla yapılabiliyor. Yani küresel iklim değişikliğinin su kaynaklarına olumsuz etkisiyle ileride dışa bağımlı olmadan, kendi yerli çeşitlerimizle pirinç yemek istiyorsak damla sulamayla çeltik yetiştirmeyi kesinlikle aklımıza koymamız gerekiyor.' diye konuştu.
Çeltiğin aslında geleneksel sulama yöntemlerinde kullanıldığı kadar suya ihtiyaç duymadığına dikkati çeken Çamoğlu, şöyle devam etti:
'Geleneksel çeltik yetiştiriciliğinde dekara 5 bin metreküp su kullanılıyor. Oysa bizim ihtiyacımız 1000 metreküp, dolayısıyla 5 bin yerine 1000 metreküp su kullanarak 4 bin metreküp tasarruf sağlanabilir. Bu da 4 kat daha az su kullanmak demek. Bu çok önemli bir tasarruf. Damla sulama yönteminde çeltikte verim geleneksel sulamaya göre azalmıyor hatta bazı yerlerde artış gösteriyor. Aynı zamanda damla sulama yönteminde bitkinin ihtiyacı kadar ilacın bitkiye direkt uygulanmasıyla çevre kirliliği de önleniyor.'
- 'Gübre ve ilaçtan da tasarruf sağlıyoruz'
Çamoğlu, damla sulama yönteminin çiftçilere kolaylık sağladığını belirterek, 'Eğimli arazide geleneksel sulama yaparak çeltik yetiştirmek istiyorsak ciddi bir toprak hazırlığı yapmak gerekiyor fakat damla sulamada böyle bir hazırlığa ihtiyaç yok. Tavaları oluşturmak için 'tir' de denilen setlerle çeviriyoruz. Setlerle çevirdiğimizde yer kaybı söz konusu. Damla sulamada setlere gerek yok. Sadece boruları yerleştirerek bunu yapabilmek mümkün. Onun dışında bir yılda birden fazla ürün yetiştirme imkanı da sağlıyor. Gübre ve ilaçtan da tasarruf sağlıyoruz.' dedi.
Çeltikte damla sulama için devlet destekleri bulunduğuna işaret eden Çamoğlu, desteklerle sulama yatırımlarında yüzde 50 hibe alınabildiğini söyledi.
- 'Sudan tasarruf ederek daha kaliteli ürün üretebiliyoruz'
Çanakkale'de damla sulama yöntemiyle çeltik yetiştiren Dişbudak Köyü Muhtarı Rıdvan Uysal, 200 dönüm arazide 5 yıldır damla sulamayla üretim yaptığını belirterek, 'Sudan tasarruf ederek daha kaliteli ürün üretebiliyoruz. Eğimli arazilerde yetiştirebiliyoruz.' ifadesini kullandı.
Geleneksel sulamayla çeltik yetiştirirken ne kadar su harcadıklarını bilmediklerini dile getiren Uysal, kartlı sayaçlarla harcadıkları suyun takibini kolayca yapabildiklerini ve damla sulamayla dönüm başına yaklaşık 900 metreküp su harcadıklarını dile getirdi.
Uysal, damla sulamada verim artışı da gözlediklerini ifade ederek, 'Eski sistem sulamalarla dekarda 600 kilogram alıyorduk, şimdi en az 750-800 hatta 900 kilogram alabiliyoruz.' dedi.
- 'Güzel verim aldık, memnunum'
Bayram Yümsek de 35 yıldır çiftçilik yaptığını belirterek, mısır yerine çeltik ekerek kazancını artırdığını söyledi. Yümsek, 'İlk kez damla sulamayla çeltik uygulaması bize geldiği zaman 'Damla sulamayla çeltik mi olur?' dedik. Çanakkale Lapseki İlçe Tarım Müdürlüğünden arkadaşlar 'Siz ekin, biz size yardımcı olacağız.' dediler. Öyle başladık. Güzel verimler aldık, ben memnunum.' dedi.