ERBİL (AA) - HEMİN HUSSEİN/EMRAH AKBULAK/HAYDAR ŞAHİN - ABD'nin Irak'tan çekilmesi kararını değerlendiren Iraklı uzmanlara göre, Bağdat'ın ABD askerlerinin çekilmesiyle ilgili baskısı seçim propagandasının bir parçası ancak ABD tam olarak çekilmeyip bölgede varlığını devam ettirecek.
Her ne kadar ABD'nin Irak'tan askerlerini çekmesi konusunda yazılı bir anlaşma kamuoyuyla paylaşılmamış olsa da ABD, Irak'taki görevlerini iki aşamada sonlandırmaya karar verdi.
Geçen yıl başlamış olan birinci aşamanın bu yıl Eylül ayında tamamlanması planlanıyor. İkinci aşamanın ise 2026'da tamamlanması öngörülüyor.
Birinci aşama, Ayn el-Esed askeri üssü ile Bağdat Uluslararası Havalimanı'nın boşaltılmasını kapsıyor. Ayrıca, gelecek yıl ikinci aşamanın uygulanması ve ABD askerlerinin Irak'tan çekilmesi de planlanıyor.
Siyasi yorumcular ve uluslararası ilişkiler uzmanları, Irak'ın ABD güçlerinin çekilmesi için uyguladığı baskının, bu yıl kasım ayında yapılacak seçimler için bir propaganda aracı olduğunu belirtiyor ve bu sürecin Irak çerçevesinde bölgenin konumunu güçlendireceğini vurguluyorlar.
- 'ABD'nin Irak'tan tüm güçlerini çekmesi öngörülmüyor'
Iraklı siyaset bilimci Kurmanc Yunus, ABD güçlerinin Irak'tan çekilmesi konusunda AA'ya yaptığı değerlendirmede, ABD güçlerinin Irak'taki varlığının iki türlü olduğunu belirterek, 'Birincisi, Irak ile ABD arasında imzalanan stratejik anlaşma kapsamında askeri eğitim ve Irak ordusunun yetkinliklerini artırma amacı taşımaktadır. İkincisi ise, özellikle DEAŞ'a karşı mücadelede koalisyon güçlerine liderlik eden ABD'nin varlığıdır.' dedi.
Şu anda Irak'ta yaşanan durumun koalisyon güçleri ve ABD'nin çekilmesi süreci olduğunu ifade eden Yunus, “Bu, Irak'ın talebiyle, sözde terör tehdidinin azaldığı gerekçesiyle gerçekleşmektedir. Ancak stratejik anlaşma kapsamındaki diğer unsurlar devam etmekte olup, bu konuda birçok kez toplantılar yapılmıştır ve süreç devam etmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
Yunus, ABD güçlerinin çekilmesinden söz edildiğinde tüm güçlerin çekilmesinin değil, yalnızca uluslararası koalisyonun bir parçası olan ve ABD'nin liderlik ettiği, terörü ortadan kaldırmaya yönelik güçlerin çekilmesinin söz konusu olduğunu vurgulayarak, 'ABD askerlerinin çekilmesinden kasıt güçlerin tamamen Irak'ı terk etmesi değil. Ancak lojistik ve askeri danışmanlık konularıyla ilgili olanlar kesinlikle Irak'ta kalmaya devam edecektir.” ifadelerini kullandı.
'Irak hükümetinin bu süreçte uyguladığı baskı, kasım ayındaki seçimler için bir seçim propagandası olarak görülüyor.' yorumunda bulunan Yunus, 'Bu, oyları toplamak ve sonrasında faydalanmak için bir seçim kartı olarak kullanılıyor.' diye konuştu.
Yunus, aynı zamanda, ABD ve Donald Trump yönetiminin, özellikle “Suriye'deki tehdidin ortadan kalkmasından sonra” güçlerini azaltma kararı aldığını hatırlatarak, 'ABD yönetimi, özellikle Dışişleri Bakanlığı ve Pentagon, Orta Doğu'da, Irak'ın da bir parçası olduğu bölgede güçlerini azaltacaklarını defalarca belirtmiştir.' dedi.
- 'IKBY, uluslararası toplumun bölgeyi koruması gerektiği görüşünde'
ABD güçlerinin Irak'tan çekilmesi sürecinin Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) üzerinde bir etkiye sahip olmayacağı öngörüsünde bulunan Yunus, 'terör kaynaklarının henüz kurutulmadığı' ve Irak'ın genel olarak taraflar, bileşenler ve vatandaşlar arasında 'uzlaşı sağlayamadığı' değerlendirmesinde bulundu.
Iraklı siyaset bilimci, ABD güçlerinin bölgesel düzeyde kalmaya devam edeceğini ifade ederek, 'Zamanında Irak, parlamentoda, ABD güçlerini yasaklamaya yönelik bir yasa çıkarmak istedi ancak bu yasa geçmedi ve sonunda bir karara dönüştü.' dedi.
O dönemde Irak Meclisindeki Kürt milletvekillerinin parlamento salonunu boykot ettiğini hatırlatan Yunus, 'Bölgenin (IKBY) bakış açısı Irak'tan farklıdır. Bölge, bölgede hâlâ bir tehdit olduğu ve uluslararası toplumun bölgeyi koruması gerektiği görüşündedir.' değerlendirmesinde bulundu.
Yunus, ABD güçleri Irak'ta kalsın ya da kalmasın, terör tehdidinin 'sürekli olarak varlığını sürdüreceğini çünkü terörün kaynaklarının kurutulmadığı' tezini savunarak, 'Irak hükümeti askeri açıdan teröre karşı üstünlük sağlamayı başarmış ancak diğer alanlarda başarılı olamamıştır. Dolayısıyla, Irak'ın askeri alanda terörü yenilgiye uğrattığını söyleyebiliriz ancak diğer alanlarda uzlaşma sürecinin başlaması için hala çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu nedenle, ABD olsun ya da olmasın, Irak dikkatli olmazsa terör geri dönecektir.' ifadelerini kullandı.
IKBY'nin, uluslararası ilişkiler çerçevesinde ilişkilerini korumayı başardığını ve hiçbir çatışmada taraf olmadığını hatta İran ile İsrail arasındaki son çatışmada bile herhangi bir tarafı desteklemediğini söyleyen Yunus, 'Bu nedenle, bölge (IKBY) bu dengeli uluslararası politikayı sürdürdüğü sürece Nuh'un gemisi gibi korunacaktır.' dedi.
- 'Seçim sürecinin belirlenen tarihte gerçekleşeceğine dair şüpheler var'
Uluslararası ilişkiler uzmanı Dr. Sersam Halil ise Ortadoğu'da değişiklikler öngördüğünü ve Irak çerçevesinde IKBY'nin konumunun güçleneceğinden emin olduğunu ifade etti.
Seçim sürecinin belirlenen tarihte gerçekleşeceğine dair şüpheleri olduğunu ifade eden Halil, ABD güçlerinin Irak'tan çekilmesi konusunda şöyle konuştu:
'ABD güçlerinin çekilmesi, tarihsel bir arka plana sahiptir. 2003'te güçler Irak'a geldiğinde, Sünni kesim bu konuda tepki göstermişti. Zamanla tutumlar ve çıkarlar değişti ve 2018'de Irak kamuoyunda yabancı güçlere, özellikle olumsuz etkisi olanlara karşı memnuniyetsizlik sesleri yükselmeye başladı. Sonuç olarak, Mayıs 2020'de Irak Parlamentosu, olumsuz etkisi olan tüm yabancı güçlerin özellikle de ABD'nin Irak'tan çıkarılmasına karar verdi.”
Enbar'daki Ayn el-Esed askeri üssü ve Bağdat Uluslararası Havalimanı'ndaki Victoria askeri üssünün boşaltılması ile bunun sonucunda oluşacak etki ve tepkilere değinen Halil, 'Ortadoğu'da değişiklikler olacağı öngörülmektedir ve bölgenin (IKBY) Irak çerçevesindeki konumunun güçleneceğinden eminiz.” değerlendirmesinde bulundu.
- 'ABD, IKBY'ye farklı gözle bakıyor'
Uluslararası ilişkiler uzmanı Halil, ABD'nin önceki aşamalara kıyasla IKBY'ye farklı bir gözle bakmakta olduğunu söyleyerek, “ABD'nin bu kadar büyük bir konsolosluk açması, bölgenin (IKBY) dış ülkelerle olan ilişkileri ve Irak'taki krizde bölgenin (IKBY) bu krizi yönetebilmesi, bölgeye (IKBY) bazı olumlu kapıların açılmasına neden olmuştur.' yorumunda bulundu.
Iraklı uzman, Irak'taki siyasi istikrarsızlığın tahminlerde sık sık hızlı değişimlere yol açtığını vurgulayarak konuşmasını şöyle sürdürdü:
'Irak'ın tam bir egemenliğe sahip olmaması nedeniyle, tahminler ve analizler sıklıkla değişmektedir. Şu anda öngördüğümüz, siyasi taraflar arasındaki çatışmalar, Şiiler arasındaki anlaşmazlıklar, Sünni ve Şiiler arasındaki çıkar çatışmalarıdır. Bunlar bölgenin (IKBY) istikrarı üzerinde etkili olacaktır. Soru şu ki, Irak'taki siyasi süreç devam edecek mi yoksa seçim süreci gerçekleşecek mi? Bunu çok yakın bir zamanda öğrenebiliriz.'