TAHRAN (AA) - AHMET DURSUN - İran'da motosiklet ehliyeti verilmeyen kadınlar, trafik cezalarına maruz kalsalar da özellikle Tahran gibi aşırı yoğun trafiğe sahip kentlerde işe gidip gelmek için motosiklet kullanmaya başladı.
İran'da mevcut yasal düzenlemelerde kadınların motosiklet sürmesi açıkça yasaklanmasa da uygulamada kadınlar ehliyet alamıyor ve motosiklet kullanırken para cezalarıyla karşılaşıyor.
Ülkede yıllardır ciddi bir talep olan kadınlara motosiklet ehliyeti verilmesi konusu son haftalarda yine gündemin ön sıralarına yerleşti.
Kadınların motosiklet kullanması ve ehliyetlerinin olmaması İran'da zaman zaman tartışmalara yol açıyor. Mevcut yasalardaki belirsizlik ve farklı yorumlar durumu daha da karmaşık hale getiriyor.
İran İslam Cumhuriyeti Anayasası, kadınlar için kanunda istisna getirilen durumlar haricinde, etnik köken veya kabile ayrımı gözetmeksizin İran halkının yasal eşitliğini garanti altına alsa da kadınlara motosiklet ehliyeti verilmesi konusunda trafik kanunlarında yasal bir boşluk mevcut.
Trafik Yönetmeliği'nin 26. maddesine göre, her türlü kara taşıtını kullanan herkes, trafik polisinden o taşıt için uygun bir ehliyet almak zorunda ve bu madde, motosiklet kullanmak için tüm bireylerin ehliyet sahibi olması gerekliliğini açıkça düzenliyor.
Buna karşın 2010'da çıkarılan Trafik İhlalleri Kanunu'nun 20. maddesine eklenen notta, 'erkeklere' 'motosiklet' ehliyeti verilmesinin Polis Teşkilatının sorumluluğunda olduğu belirtildi. Bu notta erkeklerden bahsedilmesi, kadınlara motosiklet ehliyeti verilmesini dolaylı ve fiili olarak da durdurmuş oldu.
Kadınların motosiklet kullanma ehliyeti almasını ve yasallaşmasını engelleyen en önemli engellerden ve sebeplerden biri, geçmişte bazı din adamları tarafından dile getirilen dini kaygılardan kaynaklanıyor.
- 'İslami kıyafet yönetmeliği' meselesi zorunlu güvenlik kaskıyla ortadan kalkıyor
Buna karşılık İran'ın eski Trafik Polis Müdür Yardımcısı Eynullah Cihani, 9 Eylül'de ülke medyasına yaptığı açıklamada, 'İslami kıyafet yönetmeliği endişelerine' ilişkin, motosiklet kullanırken zorunlu takılması gereken kaskların başörtüsü sağladığını ve bu itirazları ortadan kaldırdığına dikkati çekti.
Ekonomik koşullar ve yoğun trafik nedeniyle kadınların motosiklet kullanma taleplerinin önemli ölçüde arttığına dikkati çeken Cihani, 'Bu, kadınlara yönelik bir yasak olarak yorumlanmamalı, yalnızca yasanın değiştirilmesi gerekiyor. Yasa değiştirilmesi halinde kadınlar polisten ehliyet alabilir.' dedi.
İran Trafik Polisi Müdürü Teymur Hüseyni ise 20 Ağustos'ta kadınlara motosiklet ehliyeti verilip verilmeyeceğine dair bir soruya yanıt olarak, 'Polis, kanunun uygulayıcısıdır ve şu anda hükümetin bu konuyu onaylamasını bekliyoruz. Bu konu değerlendiriliyor. Ne ilan edilirse onu uygulamakla yükümlüyüz.' ifadelerini kullandı.
- İran hükümeti kadınların ehliyet sorununa ilişkin ilk kez ciddi bir çalışma başlattı
İran hükümeti de bu sorunu çözebilmek ve kadınların da motosiklet ehliyeti alabilmesi için ağustos itibarıyla konuya ilişkin ilk kez ciddi bir çalışma başlattı.
Kadın ve Aile İşlerinden Sorumlu Cumhurbaşkanı Yardımcısı Zehra Behruzazer, 27 Ağustos'ta konuyla ilgili açıklamasında, 'Pilot ve tır şoförü kadınlarımız var. Motosiklet de onlara benzer bir araç ve toplumda yeni ortaya çıkan bir ihtiyaç. Bu ihtiyacı dikkate almalı ve bunun için çözüm bulmalıyız.' dedi.
Hükümet sözcüsü Fatma Muhacirani de kadınlara motosiklet ehliyeti verilmesine ilişkin yasal bir yasak olmadığını açıkladı.
Cumhurbaşkanlığı Meclis Danışmanı Kazım Dilhoş ise 28 Ağustos'ta kadınlara ehliyet verilmesini sağlamak amacıyla Trafik İhlalleri Kanunu'nun 20. maddesinde değişiklik yapılmasına ilişkin yasa tasarısının parlamentoya sunulduğunu duyurdu.
Mevcut yasanın motosiklet ehliyetini yalnızca erkekler için belirlediğini vurgulayan Dilhoş, mevcut yasaların kadınların motosiklet ehliyeti almasını engellediğini, bunun da hukuki ve sigorta sorunlarına yol açtığını söyledi.
Dilhoş, motosiklet kazalarına karışan kadınların ehliyetlerinin geçerli olmaması nedeniyle sigorta kapsamına alınamadığına söyleyerek, 'Kadın motosikletçilerin sayısı her geçen gün artıyor ve ehliyet sahibi olmadıkları için trafik kazalarında başkalarına verilen zararlar sigorta kapsamında karşılanmıyor. Bu yasal boşluk sadece kadınlar için değil, tüm trafik kullanıcıları için tehlikeli.' dedi.
- Motosikletli kızlar etkinliği düzenlemeyi planlayan bir işletme geçici olarak mühürlendi
Hükümet tarafından başlatılan süreç devam ederken Tahran'da 'Motosikletli Kızlar Etkinliği' adıyla bir etkinlik düzenleyeceğini duyuran bir işletmenin geçici olarak mühürlenmesi dikkati çekti.
Tahran'ın kuzeyinde Niyaveran Caddesinde bulunan bir kafe, sosyal medya hesabından paylaştığı mesajında 5 Eylül'de 'Motosikletli Kızlar Etkinliği' düzenleyeceğini duyurarak, motosiklet kullanan kadınları programa davet etti.
Etkinlik, 4 Eylül akşamı güvenlik güçleri tarafından kafenin geçici olarak mühürlenmesi nedeniyle iptal edildi.
- Meclis'in nasıl bir karar alacağı henüz belli değil
Hükümetin Meclis'e sunduğu değişiklik tasarısının ne zaman gündeme alınacağı ve Meclis'in bu tasarı hakkında nasıl bir karar alacağı henüz belli değil. Sürecin tamamlanması için önce tasarının Meclis komisyonlarında görüşülmesi daha sonra Genel Kurul'da kabul edilmesi gerekiyor.
Bunun ardından trafik polisinin kadınlara sürücü belgesi vermesi için resmi talimatların yayımlanması ve sürücü kursları ve sınav süreçlerinin kadın motosiklet sürücü adayları için düzenlenmesi öngörülüyor.
- İranlı kadın motosiklet yarışçısı konuyu AA'ya değerlendirdi
Konuya ilişkin AA muhabirine değerlendirmelerde bulunan İran Turing ve Otomobil Kulübü Kadınlar Komitesi Başkanı Meryem Telayi, İran hükümetinin kadınların motosiklet ehliyeti alabilmesi için hazırladığı tasarının Meclis'e sunulmasının olumlu bir adım olduğunu söyledi.
Avusturya'da 2023'te düzenlenen FIVA Dünya Motosiklet Rallisi'ne katılan ilk İranlı kadın olan Telayi, motosiklet yarışlarında bir çok uluslararası ödül aldığını ancak kendi ülkesinde motosiklet ehliyeti alamadığını belirtti.
İran'da kadınların ülke nüfusunun yarısını oluşturduğunu ve dolayısıyla günlük trafikte büyük rol oynadıklarına dikkati çeken Telayi, kadınların motosiklet ehliyeti alması durumunda otomobil trafiğinin de yükünün azalabileceğini söyledi.
- 'Ehliyetsiz sürmek suç ancak kadınlar mecbur bırakılıyor'
Kadınların mevcut durumda ehliyet alamadığı için cezalarla karşılaşmasına ilişkin Telayi, 'Hepimiz biliyoruz ki ehliyetsiz araç kullanmak suç. Ne yazık ki şu an birçok kadın ehliyetsiz motosiklet kullanmak zorunda kalıyor. Eğer kadınlara ehliyet hakkı verilirse bu durum suç olmaktan çıkacak ve kadın sürücüler yasal güvenceye kavuşacak. Bu hem toplum için hem de trafik düzeni için büyük bir kazanç.' diye konuştu.
- 'Kadınlar her zaman güvenlik ve kurallar konusunda birkaç adım önde'
Motosiklet sporunun yanı sıra sürücü güvenliği kampanyalarında da aktif olduğunu söyleyen Telayi, kadınların bu alanda erkeklerden daha hassas ve disiplinli olduklarını gözlemlediğini söyledi.
Meryem Telayi, 'Kadınlar her zaman güvenlik ve kurallar konusunda birkaç adım önde. Ulaşım alanında çalışan kadınlarımız, pilotlarımız, bisikletçilerimiz var. Hepsi İran'ın adını dünyada duyurmaya devam ediyor. Kadınların toplumsal alanda aktif olması, ülkemizin prestijini artırıyor.' dedi.
- 'Motosiklet bir özgürlük aracı'
Motosiklet kullanmanın kadınlar için yalnızca bir ulaşım değil, aynı zamanda özgürlük ve eşitlik meselesi olduğunu vurgulayan Telayi, sözlerini şöyle sürdürdü:
'Motosiklet, toplumun yasaları içinde bir tür güvenlik aracı. Kadınların motosiklet kullanması ne topluma ne de kurallara zarar verir. Aksine, kadınların özgüvenini ve hareket kabiliyetini artırır. Ben, dünyada önemli başarılar kazanmış bir İranlı kadın olarak, kadınların bu alanda önünü açmanın ülkemiz için büyük bir fırsat olduğuna inanıyorum.'
- 'Yasa bir dönüm noktası olabilir'
Meryem Telayi, kadınların motosiklet yarışlarına ve trafikte resmi olarak motosiklet kullanabilmesine imkan tanıyacak yasa tasarısının Meclis'ten geçmesi hâlinde, İran'da kadınların toplumsal yaşamında tarihi bir dönüm noktasının yaşanacağını belirtti.