TBMM (AA) - TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, AK Parti İzmir Milletvekili Mehmet Muharrem Kasapoğlu başkanlığında toplandı.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Sosyal Yardımlar Genel Müdürü Alparslan Çevik, komisyona yaptığı sunumda, Genel Müdürlüğün çalışmalarının 81 il ve 922 ilçede bulunan 1003 sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfı aracılığıyla yürütüldüğünü bildirdi.
Sahada bu vakıflar bünyesinde yaklaşık 9 bin personelin bulunduğunu kaydeden Çevik, 'aile yardımları', 'eğitim yardımları', 'sağlık yardımları', 'barınma, gıda yardımları', 'engelli, yaşlı yardımları' ve 'farklı proje destekleri' başlıkları altında 6 farklı yardım türüyle hizmet verdiklerini aktardı.
Engelli aylıklarının, 2022 Sayılı Kanun kapsamında, yüzde 40 ve üzeri oranda engelli raporu olan, sosyal güvencesi olmayan ve hane içinde kişi başına düşen ortalama aylık geliri, asgari ücretin aylık net tutarının 1/3'ünün altında olan vatandaşlara verildiğini bildiren Çevik, 18 yaşından küçük vatandaşlar için 'hafif düzeyde engelli' olan vatandaşların yakınlarına da sağlanan 'engelli yakını aylığı'nın bulunduğunu söyledi.
Çevik, yardım tutarlarının bu ay itibarıyla güncellendiğini belirterek, 'Yüzde 40 ila yüzde 69 arasında engelli olan vatandaşlarımız için ayda 4 bin 302 lira 98 kuruş destek veriyoruz. Yüzde 70 ve üzeri engelli vatandaşlarımıza ise 6 bin 454 lira 48 kuruş destek sağlamaktayız. Bununla birlikte 'engelli yakını aylığımız' da 4 bin 302 lira 98 kuruştur.' diye konuştu.
Bu tutarların memur aylık katsayısına bağlı olarak her 6 ayda bir güncellendiğini dile getiren Çevik, 'Engelli aylığı kapsamında 2024'te 614 bin 532 fayda sahibi için 25,1 milyar lira kaynak sağladık. 2025 yılı Ocak-Mayıs döneminde ise 565 bin 39 fayda sahibi için 12,5 milyar lira ödeme yapılmıştır. Yine engelli yakını aylığı kapsamında ise 2024'te 93 bin 682 fayda sahibi için 2,86 milyar lira, 2025 yılı Ocak-Mayıs döneminde ise 81 bin 256 fayda sahibi için 1,41 milyar lira ödeme yapılmıştır.' ifadelerini kullandı.
- ''Vefa Programı' kapsamında 2,79 milyar lira kaynak ayırdık'
Sosyal Yardımlar Genel Müdürü Çevik, düzenli sosyal yardım alan her vatandaşın aynı zamanda elektrik tüketim desteğinden de faydalandığını ve destek tutarlarının hanedeki kişi sayısına göre değiştiğini dile getirerek, '1-2 kişilik haneler için 194 lira, 3 kişilik haneler için 259 lira, 4 kişilik haneler için 323 lira, 5 ve üzeri nüfusa sahip haneler için ise 388 lira destek sağlamaktayız.' şeklinde konuştu.
'Ulusal Vefa Programı'ndan 81 ilde 128 bin yaşlı ve engelli vatandaşın yararlandığını anlatan Çevik, '128 bin vatandaşımızın 23 bin 512'si engelli vatandaşlarımızdır. 2024 yılında 128 bin yaşlı ve engelli vatandaşımız için 'Vefa Programı' kapsamında 2,79 milyar lira kaynak ayırdık.' dedi.
Çevik, engelli bireylere yönelik bir diğer desteğin ise 'barınma yardımı' olduğunu ifade ederek, desteğin kriterlerine ilişkin bilgi verdi. Çevik, 'Bu hanelere ev onarımı için 35 bin ila 100 bin lira, prefabrik ev talebi olursa 300 bin liraya kadar, betonarme ev yapımı talebi olduğu zaman da 500 bin liraya kadar destek sağlayabiliyoruz. 2019'dan bugüne, engeli vatandaşlarımızın yaşadığı 1466 haneye ev yapımı yardımı olarak 128,5 milyon lira, 4 bin 991 haneye ise ev onarımı yardımı için 129 milyon lira kaynak tahsis ettik.' diye konuştu.
Engelli öğrencilerin eğitime erişebilmesi amacıyla Milli Eğitim Bakanlığıyla işbirliği içinde 'ulaşım desteği'nin sağlandığını söyleyen Çevik, bu kapsamda 2024'te 134 bin öğrenci için 6,4 milyar lira kaynak tahsis edildiğini bildirdi.
- 'Birlikte aşarız'
Komisyon Başkanı Kasapoğlu, Çevik'in sunumunun ardından değerlendirmelerde bulundu.
Türkiye'nin sosyal politika noktasında çok aşama kaydettiğini ancak bu konuda yürünecek çok yol da olduğunu dile getiren Kasapoğlu, sosyal yardım konusunda 'siyasi görüş' ayrımı gibi ithamları asla kabul etmediğini vurguladı.
Kasapoğlu, şunları kaydetti:
'Biz, bir ihtiyacı gördüğümüzde kimsenin dilini, dinini, mezhebini hiçbir şekilde ayırt etmeyen bir milletiz, hükümetiz. O noktada da kucaklayıcı bir mantıkla bu politikaları bugüne kadar getirdik, bundan sonra da inşallah birlikte daha üst noktalara taşıyacağız. Burada elbette Komisyonumuzun da bir misyonu var; tıkanan nokta varsa, yanlış uygulama örnekleri varsa diğer alanlarda olduğu gibi sosyal yardımlarda da bunların da üstüne gideriz, bunları da birlikte aşarız.'
- 'Otizm Tarama ve Takip Programı kapsamında 2 milyon 706 bin 231 çocuk tarandı'
Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Hasan Basri Velioğlu ise sunumunda, engelli raporu verilmesine ilişkin süreci anlattı. Velioğlu, 2019'dan sonra 'e-Rapor' sistemine geçildiğini belirterek, şöyle konuştu:
'Burada yüzde 40 üstü engel alan 1 milyon 757 bin 606 erişkin, 694 bin 247 çocuk engelli, toplam 2 milyon 451 bin 853 engelli raporu bulunmakta. 2019 öncesi ve sonrası yüzde 40 üstü engel oranıyla toplamda 4 milyon 139 bin 814 engelli raporu düzenlenmiştir. 2019 sonrası tam bağımlı çocuk sayımız yaklaşık 520 bin 715 raporlu kişi. 2019 sonrası erişkin tam bağımlı kişi sayısı 251 bin 154. 2019 öncesi süresiz rapor olup ağır engelli sayısı 291 bin 468, o dönemde tabii ki bu çocuk ve erişkin toplam sayı. 2019 öncesi ve sonrası çocuk ve erişkin toplam ağır engelli sayısı ise 1 milyon 63 bin 337.'
'Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama ve Takip Programı' ile otizmi erken dönemde tarayarak erken müdahale etmeyi de hedeflediklerini kaydeden Velioğlu, '2018'de başlatılan Otizm Spektrum Bozukluğu Tarama ve Takip Programı kapsamında bugüne kadar 2 milyon 706 bin 231 çocuk taranmış, bu vakaların 4 bin 159'una otizm tanısı konulmuş, 8 bin 390'ına ise gelişimsel gecikme, konuşma gecikmesi gibi psikiyatrik tanılar konularak tedaviye başlanmıştır.' dedi.
Velioğlu, engelli raporu düzenleyebilen hastanelerin dağılımına ilişkin soru üzerine, '403 hastanemiz, hakem hastane; bu engelli raporlarını verebiliyor.' ifadesini kullandı.
- '(MHRS) Engelli bireylerin randevulara sadakat oranı yüzde 86'
Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Genel Müdürü Hakan Usta, komisyona yaptığı sunumda, Merkezi Hekim Randevu Sistemi (MHRS) üzerinden sunulan sağlık hizmetlerine erişimde engelli bireylerin önceliğini sağlamak amacıyla toplam randevu kapasitesinin yüzde 10'unun engelli bireyler için ayrıldığını bildirdi.
Usta, ayrıca engelli bireylerin randevularına gitmemeleri durumunda diğer vatandaşlara uygulanan ve bireyin 15 gün boyunca yeniden randevu almasını engelleyen uygulamanın engelliler için geçerli olmadığını da belirtti.
Bu düzenlemeyle engelli bireylerin sağlık hizmetlerine kesintisiz erişiminin gözetildiğini ve hizmette sürekliliğin sağlandığını anlatan Usta, sözlerini şöyle sürdürdü:
'2025 yılı ilk 6 ayda toplam MHRS kapasitesi 120 milyon 338 bin olup, engelli vatandaşlarımız için 12 milyon 34 bin rezerv kapasite ayrılmış, bunun sadece 6 milyon 629 bini, yani yüzde 55,08'i alınmıştır. Alınmayan kapasitemiz yine engellilerimizin hizmetinde devam etmektedir. 2025'te MHRS ile 2 milyon 14 bin 105 tekil engelli vatandaşlarımıza 6 milyon 811 bin 686 randevu verilmiş olup, bu randevulara sadakat oranımız ise yüzde 86'dır. MHRS randevusu alamayan ve ayaktan başvuran hastalarımıza poliklinik hizmetlerinde 2010'dan itibaren öncelik vermekteyiz.'
Evde sağlık hizmetlerine yönelik verileri de paylaşan Usta, bu kapsamda 2 milyon 920 bin 504 hastaya ulaşıldığını aktardı.
Usta, 80 yaş üstü ve tam bağımlı bireyler için e-Rapor uygulamasının bulunduğunu söyleyerek, böylelikle 26 Mayıs 2025 tarihi itibarıyla mama, ilaç, bez ve benzeri raporları yenilenmesi gereken kişi sayısının 36 bin 46 olarak belirlendiğini, 10 bin 912 vatandaşın evde sağlık raporlarının e-Rapor şeklinde yenilendiğini, 670 vatandaşın raporunun yenilenmesine ihtiyaç olmadığının tespit edildiğini, diğer vatandaşların rapor yenilenme süreçlerinin ise devam ettiğini bildirdi.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının belirlediği 'Engelsiz Hastane' tanımlamasına işaret eden Usta, 2013'ten itibaren 118'i kamu, 27'si özel olmak üzere toplam 145 hastanenin 'erişilebilirlik belgesi' aldığını bildirdi.
Usta, 'Engelli bireylerin sağlık hizmetine erişiminde 2015'te yüzde 59 olan erişilebilirlik oranımız, 2024 yılının sonuna geldiğimizde yüzde 67'ye yükseltilmiştir. Erişilebilirliği, gittikçe artan oranda sağlama gayretimiz devam etmektedir.' şeklinde konuştu.
