AKSARAY (AA) - ZEKERİYA KARADAVUT - Türkiye'deki 5 üniversite ile Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezi'nden bilim insanlarınca yürütülen proje kapsamında, özellikle çocuklarda süt kaynaklı alerjiye neden olan Beta-Laktoglobulin (BLG) proteinini üreten genleri susturulmuş 2 sağlıklı buzağı dünyaya geldi.
Aksaray Üniversitesi (ASÜ), Harran Üniversitesi, Dicle Üniversitesi, Kastamonu Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Uluslararası Hayvancılık Araştırma ve Eğitim Merkezinden akademisyenler, inek sütünde bulunan ve özellikle çocuklarda alerjiye neden olan BLG proteininin üretildiği genleri susturmak amacıyla 2021 yılında çalışma başlattı.
Akademisyenlerin bu kapsamda hazırladıkları 'Vitro Sığır Embriyolarında BLG Geninin CRISPR-Cas9 Teknolojisi ile Modifikasyonu ve Elde Edilen Embriyoların Transferi Projesi', 2022'de TÜBİTAK'tan destek almaya hak kazandı.
Proje kapsamında, BLG proteinini üreten genleri taşımayan 2 sağlıklı buzağı dünyaya geldi.
ASÜ Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Tahir Karaşahin, AA muhabirine, genetik mühendisliğinin hayvancılıkta sürdürülebilir ve güvenli üretim için büyük potansiyel taşıdığını söyledi.
Hayata geçirdikleri projenin insan sağlığı açısından gıda güvenliğine yönelik faydalı bir model olduğunu dile getiren Karaşahin, şöyle konuştu:
'2021'de Harran Üniversitesi Veteriner Fakültesinden Prof. Dr. Osman Atlı ve Prof. Dr. Faruk Bozkaya hocalarımız öncülüğünde projemizi hazırlamaya başladık. 2022'de projemiz TÜBİTAK tarafından kabul edildi. Amacımız, inek sütünde BLG üreten genleri susturmak. BLG, özellikle inek sütü içen bebeklerde alerjiye neden oluyor. Projemizde, zararlı mutasyonları kalıcı olarak düzelterek veya hastalığa neden olan genleri keserek hastalıkları tedavi etmeye yarayan CRISPR-Cas9 çalışmasını kullandık. Tüp buzağı olayını gerçekleştirdik. İneklerimizden elde edilen yumurtalardan embriyo elde ettik. Embriyolardan enzimler kullanılarak ilgili genetik alanları kesildi. Yani genlerinde hiçbir oynama olmadan sadece BLG üreten genler susturuldu. Embriyo gelişiminin ardından özel yöntemlerle 196 derecede donduruldu ve taşıyıcılara nakledildi. Çalışmaların sonucunda tüp buzağı yöntemiyle ilk buzağımız dişi olarak mart ayında, ikincisi de erkek olarak ekim ayında dünyaya geldi.'
- 'Niyetimiz buzağılarımız büyüdükten sonra sürü oluşturmak'
Karaşahin, bu yöntemle elde edilen genetik değişikliğin, doğal mutasyonlara benzer nitelikte olduğunu ifade etti.
Projeyle sağlık, teknoloji ve ekonomi alanlarında önemli kazanımlar elde edilmesinin hedeflendiğini belirten Karaşahin, 'Ortalama 100 insandan 5-6'sında süt alerjisiyle karşılaşabiliyoruz. Niyetimiz, buzağılarımız büyüdükten sonra sürü oluşturmak. Sürüyü artırabilmek için tüp buzağı sistemini de kullanabiliriz. Hem bu sürünün artmasını hem de damızlık hayvanların yetiştirilmesini sağlayacağız. Bunlar bizim için temel oluşturuyor. Temellerimizi koya koya hedeflerimize ulaşmak istiyoruz.' dedi.
