TBMM (AA) - Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar, elektrik ve doğal gaz faturalarında vatandaşa sağlanan desteğe ilişkin, 'Bu kapsamda, tüm vatandaşlarımızın elektrik ve doğal gaz faturalarında bugünün fiyatlarıyla 2024 yılında 548 milyar, 2025 yılı ilk on ayında ise yaklaşık 530 milyar liralık tutar Hazinemiz tarafından karşılanmıştır.' dedi.
Bayraktar, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda Bakanlığı ile bağlı kuruluşlarının 2026 yılı bütçelerine ilişkin sunum yaptı.
Elektrikli araçlar, yapay zeka, veri merkezleri ve klima kullanımı etkisiyle elektrik talebinin daha fazla artacağını öngördüklerini belirten Bayraktar, bu artan talebin karşılanmasında yenilenebilir enerjinin payını artırmak için toplam 80 milyar dolarlık yatırım hedeflenen 'Yenilenebilir Enerji 2035 Yol Haritası'nı kamuoyuna sunduklarını anımsattı.
Bayraktar, bu kapsamda rüzgar ve güneş kurulu gücünün 120 bin megavata çıkarılacağını dile getirerek,'Yıllık 2 bin megavatlık YEKA (Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları) yarışmalarımızı bu yılın başında gerçekleştirdik. Bu hedefimize ulaşmak için 2035 yılına kadar her yıl en az 2 bin megavatlık YEKA ihalelerine devam edeceğiz.' dedi.
Yenilenebilir enerji kaynaklarının kesintili üretiminin güçlü şebeke altyapısını zorunlu kıldığını, bu kapsamda mevcut 76 bin kilometre iletim ve 1,5 milyon kilometre dağıtım hattından oluşan şebekeyi geleceğe hazırladıklarını kaydeden Bayraktar, 'Bu kapsamda 2035 yılına kadar yaklaşık 30 milyar dolarlık yatırıma ihtiyaç duyuyoruz. 25 bin kilometre yeni yüksek gerilim hattı ve yeni trafo merkezlerini devreye alacağız.' ifadelerini kullandı.
Bayraktar, istikrarlı enerji dönüşümü için yerlileştirme politikalarıyla enerji sanayisi kapasitesini güçlendirdiklerini ifade ederek, 'Bu kapsamda güneş panellerinde yüzde 91, rüzgar türbinlerinde ise yaklaşık yüzde 65 yerlilik oranına ulaştık. Yenilenebilir enerji ekipman imalatında faaliyet gösteren 500 imalatçı firmayla 50 bin kişiye doğrudan yeşil istihdam sağlıyoruz.' diye konuştu.
Baz yük kapasitesinin artırılması çerçevesinde yerli kömür santrallerinin ve istihdamın desteklenmesinin önem arz ettiğini dile getiren Bayraktar, şunları kaydetti:
'Bu doğrultuda 2030 yılına kadar geçerli olacak yerli kömürden elektrik üreten santrallere yönelik yeni destek modelimizi uygulamaya aldık. Böylelikle toplam 3 milyar dolar doğal gaz ithalatını önleyecek, maden ve santrallerdeki yaklaşık 30 bin insanımızın istihdam sürekliliğini sağlayacağız.'
- 'Akkuyu NGS, yıllık 7 milyar metreküp gaz ithalatını önleyecek'
Bayraktar, Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nin reaktörlerinin tamamı devreye alındığında Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 10'unu tek başına karşılayacağına işaret ederek, 'Bu sayede yıllık 7 milyar metreküp doğal gaz ithalatını önleyerek yılda 35 milyon ton karbon emisyonunu engellemiş olacağız. Diğer taraftan, halihazırda on binlerce kişinin istihdam edildiği Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde işletme döneminde de 4 bin kişiye sürekli bir iş imkanı sağlayacağız.' diye konuştu.
Türkiye'nin 'net sıfır' emisyon hedefi kapsamında 2035'e kadar 7 bin 200 megavat, 2050'ye kadar da 20 bin megavat nükleer kapasiteye sahip olmayı planladığını anlatan Bayraktar, şöyle devam etti:
'Nükleer kapasitemizi artırmak amacıyla Sinop ve Trakya nükleer güç santrali projelerimize ilişkin çalışmalara devam ediyoruz. Konvansiyonel büyük ölçekli nükleer güç santrallerinin yanı sıra önümüzdeki dönemde uygulamada göreceğimiz küçük modüler reaktörlere (SMR) yönelik çalışmalar da yürütüyoruz. Gerek uluslararası işbirlikleriyle gerekse yerli sanayimiz ve insan kaynağımızla hedefimiz, ülkemizi kendi SMR çözümlerini geliştiren ve bölgesel pazarlara ihraç edebilen bir kapasiteye ulaştırmaktır. Bu çerçevede 2050 yılına kadar toplam 5 bin megavat SMR kurulu gücüne sahip olmayı planlıyoruz.'
- Enerjide 242 milyon lira destekle yıllık 3,5 milyar lira tasarruf sağlandı
Bayraktar, enerji verimliliğinin tasarruf aracı olmanın ötesinde, artık iklim hedeflerine ulaşmanın, Türkiye'nin sanayisinin rekabet gücünü artırmanın ve sürdürülebilir kalkınmanın stratejik unsurlarından biri haline geldiğini ifade ederek, Türkiye'de yürüttükleri çalışmalarla yüzde 4,5 oranında iyileşme sağlandığını söyledi.
İkinci Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı kapsamında sadece 2024'te 3,4 milyar dolarlık yatırım yaptıklarına, 1 milyon 544 bin TEP (ton eşdeğer petrol) tasarruf sağladıklarına ve 4,8 milyon ton karbondioksit emisyonunu engellediklerine işaret eden Bayraktar, şu bilgileri paylaştı:
'Bu eylem planı dönemi sonunda enerji tüketimimizde yaklaşık yüzde 16 tasarruf sağlayacağız. Ayrıca, cadde ve sokak aydınlatmasında bugüne kadar dönüştürdüğümüz 276 bin LED armatürle yıllık 415 milyon lira tasarruf elde ettik. Sanayicimizin enerji maliyetlerini azaltmak için enerji verimliliği yatırımlarına verdiğimiz hibe desteklerini 10 kattan fazla artırdık ve süreçleri kolaylaştırdık. Bugüne kadar 242 milyon lira toplam destekle yıllık 3,5 milyar lira tasarruf yapılmasını sağladık. Enerji verimliliği bilincini yaygınlaştırmak ve uzman insan kaynağını güçlendirmek amacıyla bugüne kadar yaklaşık 15 bin kişiye eğitim verdik.'
Bayraktar, Türkiye'nin 'Enerjide Merkez Ülke Türkiye' hedefi ekseninde kazan-kazan ilkesini gözeten dinamik ve yoğun enerji diplomasisi yürüttüklerini belirterek, 'Bu kapsamda son bir yıl içerisinde enerji, doğal gaz, petrol, madencilik ve nükleer enerji alanlarında toplam 18 ülke ile 20 anlaşma imzaladık.' dedi.
- Son 1 yılda 143 milyar metreküplük LNG anlaşmaları imzalandı
Türkiye'nin jeopolitik konumu itibarıyla güçlü enerji altyapısına ihtiyaç duyduğuna işaret eden Bayraktar, şunları söyledi:
'Bu çerçevede özellikle son dönemde devreye aldığımız doğal gaz üretim, depolama, LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) ve FSRU (yüzer LNG depolama ve gazlaştırma ünitesi) tesisleri, ulusal ve uluslararası boru hatları ile enerji ticaret altyapımızı güçlendirdik. Azerbaycan'da, Irak'ta ve Rusya'da halihazırda ortak olduğumuz petrol üretim projelerinin yanı sıra yeni işbirlikleri üzerinde çalışıyoruz. Hazar Bölgesi'ndeki varlığımızın pekiştirilmesi ve uzun vadeli üretim kapasitesinin artırılması için Azerbaycan'daki Şafak-Asiman sahasının yüzde 30 hissesini ülkemize kazandırdık.'
Bayraktar, küresel enerji görünümünde 2016'dan itibaren dünyada LNG arzının genişleyeceğini öngörerek, doğal gaz altyapısını gerekli yatırımlarla bugünlere hazır hale geldiklerini vurguladı.
'Son bir yılda yaptığımız anlaşmalarla da toplam 143 milyar metreküplük LNG kontratıyla ülkemizin uzun dönemli arz güvenliğini rekabetçi fiyatlarla güvence altına aldık.' diyen Bayraktar, bununla birlikte, Türkiye'nin kendi arz güvenliğini sağlamanın yanı sıra Bulgaristan ve Yunanistan'a, Türkiye'ye sınırı olmayan Macaristan, Romanya, Sırbistan ve Kuzey Makedonya'ya da doğal gaz ihraç ettiğini söyledi.
- 'Somali'de 2026'da sondaja başlıyoruz'
Yurt dışındaki petrol ve gaz arama faaliyetlerine değinen Bayraktar, 'Somali deniz alanlarında 3 blokta sismik arama çalışmalarımızı tamamladık. Bu proje kapsamında jeolojik ve sismik verilerin yorum ve haritalama çalışmalarına bağlı olarak, 2026 yılında sondaj aşamasına geçmeyi planlıyoruz.' şeklinde konuştu.
Bayraktar, geçen yıl Türkiye ile Macaristan'ın yaptığı anlaşma kapsamında Avrupa Birliği sınırları içerisinde ilk kez petrol ve doğal gaz arama ve üretim hakkı elde ettiklerini, gelecek dönemde Pakistan'ın deniz ve kara alanlarında petrol ve doğal gaz arayacaklarını belirtti.
Bayraktar, sözlerini şöyle sürdürdü:
'Bulgaristan, Romanya, Libya, Umman, Kazakistan, Venezuela ve Nijer ile de petrol ve doğal gaz arama ve üretim alanındaki faaliyetlerimizi somut projelere dönüştürmeye yönelik çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Petrol ve doğal gazın yanı sıra bölgemizin elektrik arz güvenliği kapsamında elektrik ithalat ve ihracat kapasitelerinin artırılması için Azerbaycan, Gürcistan, Suriye, Irak, Bulgaristan ve Yunanistan ile çalışmalarımızı sürdürüyoruz. 'Yeşil Elektrik İletimi ve Ticareti Projesi'yle Azerbaycan, Gürcistan, Türkiye ve Bulgaristan'ı yeni iletim hatlarıyla birbirine bağlamayı planlıyoruz.'
Nükleer enerjinin barışçıl amaçla kullanımına yönelik ABD ile Stratejik Sivil Nükleer İşbirliği Anlaşması'nı imzaladıklarını anımsatan Bayraktar, anlaşmanın, büyük ölçekli santrallerin yanı sıra küçük modüler reaktörlere yönelik ortak çalışmaları kapsadığını, nükleer enerjinin tıp, tarım ve sanayi gibi sivil alanlardaki kullanımına yönelik çok boyutlu işbirliği zeminini oluşturduğunu ifade etti.
Türkiye'nin altın ithalatının azaltılması konusunda cari açığın düşürülmesi için yurt içi ve dışında altın üretimini artırmanın önemli olduğuna işaret eden Bayraktar, 'Bu amaçla, Asya'dan Afrika'ya uzanan geniş bir coğrafyada çalışmalar yürütüyoruz, Nijer'deki altın sahasında faaliyetlerimizin ilk fazını tamamladık. Ülkemiz dışında altın üretimine Nijer'de başlayacağız. Benzer şekilde, Özbekistan'da da altın başta olmak üzere farklı maden türlerine yönelik arama faaliyetlerimizi sürdürüyoruz. Bu ülkelere ek olarak, Afganistan, Azerbaycan, Fas, Kırgızistan, Libya ve Suriye'de madencilik alanındaki faaliyetlerimizi somut projelere dönüştürme çalışmalarımıza devam ediyoruz.' diye konuştu.
- İlk 10 ayda elektrik ve doğal gazda 530 milyar lira destek sağlandı
Doğal gaz ve elektrik alanında vatandaşlara yönelik desteklere değinen Bayraktar, şu bilgileri paylaştı:
'Bu kapsamda tüm vatandaşlarımızın elektrik ve doğal gaz faturalarında bugünün fiyatlarıyla 2024 yılında 548 milyar, 2025 yılı ilk on ayında ise yaklaşık 530 milyar liralık tutar Hazinemiz tarafından karşılanmıştır. Halihazırda meskenlerde kullanılan elektriğin yüzde 54'ü, doğal gazda ise yüzde 45'i Hazinemiz tarafından destek olarak verilmektedir. Dar gelirli hanelere elektrik tüketim desteği kapsamında Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığınca hanedeki kişi sayısına göre aylık 150 kilovatsaate kadar ücretsiz elektrik temin edilmektedir. Ayrıca ısınma desteği kapsamında doğal gaz ve kömür yardımlarımız da devam etmektedir. Bu kapsamda günümüz fiyatlarıyla, 2019-2025 yıllarında 3,5 milyon haneye 86 milyar lira doğrudan elektrik tüketim desteği, 2022-2025 yılları arasında 680 bin haneye 4,8 milyar lira doğrudan doğal gaz tüketim desteği verilmiştir. Son 22 yılda 225 milyar liralık kömür yardımı yaptık. Bunlarla birlikte, şehit ailelerimizin, gazilerimizin, cami, cemevi ve Kur'an kurslarımızın kullandığı doğal gazı temmuz ayından itibaren elektrikte olduğu gibi yüzde 50 indirimli sunuyoruz.'
Bayraktar, petrol, doğal gaz ve maden üretiminden elde edilen devlet haklarından 15,8 milyar liralık kaynağı Aile ve Gençlik Fonu'na aktararak gençlere destek olduklarını belirterek, 'Bugüne kadar 62 bini aşkın genç çiftimiz bu fondan yararlanmaya hak kazanmıştır. Önümüzdeki dönemde hem aile kurumunu güçlendirmeye hem de gençlerimize farklı alanlarda katkı sunmaya devam edeceğiz.' dedi.
Bayraktar, Bakanlığının bütçe harcamaları ve gelirlerine ilişkin de şunları kaydetti:
'Bakanlığımız Merkez Teşkilatı 2024 yılı bütçesi başlangıç ödeneği 48,3 milyar lira iken uygulanan tasarruf tedbirleri kapsamında 7,5 milyar lira azaltılarak 40,8 milyar liraya düşürülmüştür. Bu tutarın 38,2 milyar lirası harcanmış olup kalan 2,6 milyar lira ödenek yıl sonunda iptal edilmiştir. 2026 yılı bütçe teklifimiz ise genel aydınlatma giderleri dahil olacak şekilde 36,1 milyar liradır. Merkez Teşkilatımız ile birlikte MTA, MAPEG, TENMAK, EPDK ve NDK'nin 2024 yılı gideri 51,8 milyar lira olarak gerçekleşmiş olup 2026 için teklif edilen toplam bütçe tutarı 58,4 milyar liradır. Sayın Cumhurbaşkanı'mızın 'enerji denkleminde etkin ve belirleyici ülke olmak' vizyonuyla, petrol ve doğal gaz üretiminden yenilenebilir enerjiye, nükleer enerjinin portföyümüze eklenmesinden yer altı zenginliğimizin ekonomik değere dönüştürülmesine kadar birçok alanda güçlü ve hedef odaklı adımlar attık, atmaya devam ediyoruz.
Sadece bugünün değil yarınlarımızın da enerji ve maden arz güvenliğini güvence altına alan stratejik hamlelerimizle en büyük hedefimiz olan enerjide tam bağımsızlık yolunda emin adımlarla ilerliyoruz.'
(Bitti)
