Öncü: Filippo Tommaso Marinetti
-
yüzyılın başlarında sanat ve edebiyat dünyasında büyük bir gürültüyle ortaya çıkan Fütürizm (Gelecekçilik) akımının öncüsü, İtalyan şair ve yazar Filippo Tommaso Marinetti'dir (1876-1944).
Marinetti, Fütürizm hareketini 1909 yılında yayımladığı çığır açıcı "Fütürizm Manifestosu" ile resmen başlattı. Bu manifesto, Paris'in prestijli gazetesi Le Figaro'da yayımlanarak akımın sesini tüm dünyaya duyurdu ve bir sanat hareketinden çok, topyekün bir kültürel devrim çağrısı yaptı.
Biyografik Haber: Makineleşmeye Övgü, Geçmişe İsyan! Fütürizm Akımı Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Fütürizm Nedir? Fütürizm, 1909'da İtalya'da doğan ve 19. yüzyılın durağan, geleneksel estetik anlayışına bir isyan olarak yükselen radikal bir sanat ve sosyal harekettir. Sanatçıları, modern dünyanın getirdiği hız, teknoloji, makine, enerji, dinamizm, savaş ve şehirleşme gibi kavramları yüceltmişlerdir. Akım, İtalya'da ortaya çıksa da, tüm Avrupa ve Rusya'da (özellikle edebiyatta Mayakovski ve resimde Kübo-Fütürizm ile) etkili olmuştur.
Temel Prensipleri ve Manifestonun Sert Dili Marinetti'nin manifestosu, akımın yıkıcı ve devrimci ruhunu ortaya koyan çarpıcı maddeler içerir:
-
Hıza ve Makineye Övgü: Hızın güzelliği ve gücü vurgulanır. "Uğuldayan otomobil, topla saçılırcasına giden otomobil, Nika'nın heykelinden daha güzeldir" gibi ifadelerle makineleşmeye hayranlık dile getirilir.
-
Geçmişin Reddİ: Müzeler, kütüphaneler ve akademiler gibi geçmişi temsil eden kurumlar şiddetle reddedilir ve bunların yok edilmesi savunulur. Gelenekçilik "sanatın ölümü" olarak görülür.
-
Dinamizm ve Süreklilik: Sanatta hareketin, ışığın ve sürekliliğin temel unsurlar olması gerektiği savunulur. Fütürist ressamlar, hareket eden bir nesnenin (örneğin koşan bir atın) aynı anda birden fazla anını tek bir yüzeyde göstermeye çalışmışlardır. Sanatçılar Umberto Boccioni, Giacomo Balla ve Carlo Carrà, bu dinamizmi görselleştiren en önemli isimlerdir.
-
Sözcüklere Özgürlük (Parole in Libertà): Edebiyatta geleneksel ölçü, uyak ve sözdizimi kuralları terk edilir. Şiirde sokak dili kullanılır ve "gürültü, koku, hız" gibi modern duyumlar kelimeler aracılığıyla aktarılır. Luigi Russolo ise manifestosuyla müziğe "gürültü" kavramını sokarak deneysel müziğin öncülerinden olmuştur.
-
Savaş ve Milliyetçilik: Fütürizmin en tartışmalı yönlerinden biri, manifestoda yer alan "savaşın tek hijyen olduğu" düşüncesidir. Akım, özellikle Birinci Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında güçlü bir milliyetçilik ve faşizm eğilimi göstermiştir.
Fütürizmin Mirası: Kısa ömürlü bir hareket olmasına rağmen Fütürizm, sanat tarihi üzerinde kalıcı etkiler bırakmıştır. Özellikle resim ve heykeldeki hareket ve dinamizmi temsil etme çabaları, Dadaizm, Süprematizm ve hatta modern grafik tasarım üzerinde ilham kaynağı olmuştur. Mimarlıkta ise Antonio Sant'Elia'nın "Yeni Şehir" (Città Nuova) tasarımları, geleceğin büyük, dinamik ve teknoloji odaklı kent vizyonlarını şekillendirmiştir.
